Pensée et esthétique

En 1974 Demis Visvikis découvre au travers de la philosophie orientale, la cosmogonie indienne d'où la tradition védique lui inspirera plus tard son oratorio Savitri pour baryton, soprano et orchestre. Par la suite, il fait connaissance avec la pensée Taoïste de Lao Tseu, lit le Tao Tö King (livre de la voie et de la vertu), se plonge dans les ouvrages du couple des philosophes Isha et René Adolphe Schwaller de Lubicz dont les recherches sur Égypte antique lui révèlent la profondeur de la pensée pharaonique. Il s’intéresse aux témoignages du christianisme primitif mais aussi aux querelles et récits souvent contradictoires des premières églises et sectes chrétiennes, à la pensée gnostique et la Gnose d’Alexandrie, se passionne pour la philosophie de Pythagore sur l’Harmonie des Sphères et l’Ordre mathématique dans le Cosmos ainsi qu’à celle de Platon basée sur la toute puissance du Nombre et les valeurs du Vrai, du Bien et du Beau. Il s'enthousiasme aussi des recherches effectuées par l'astronome allemand Johannes Kepler (1571–1630) qui dans son Mysterium Cosmographicum essaya de trouver une relation entre les planètes connues à l'époque et les cinq solides de Platon.

 Il estime qu’une seule et unique vérité se trouve derrière la diversité de ces courants de pensée et que l’irrésistible élan qui pousse l’Homme à sa recherche, qu’il soit de nature mystique contemplative, philosophique, ou purement scientifique exigeant des preuves irréfutables, n’a d’autre fondement que la soif que celui-ci ressent de sonder l’immensité du mystère qui détermine sa destinée sur une planète, cellule vivante dans l'une parmi les innombrables galaxies qui peuplent l’incommensurable espace de l’Univers.

Imprégné des grands concepts et idéaux platoniciens, Demis Visvikis écrit : « Puisque toutes les forces de l’Univers et leurs qualités proviennent de l’Unité du Commencement Premier, aussi éloignées et contraires que soient leurs actions en tant que phénomènes dans le monde des phénomènes, elles ne demeurent pas moins en relation interdépendante reliées par le fil invisible de leur provenance causale. Par sa capacité de ramener à l’ordre et à l’équilibre les diverses forces antagonistes, de découvrir et d’œuvrer avec les lois de l’harmonie, l’homme prouve qu’il est en quelque sorte le résumé de l’univers, que les lois universelles – d’où jaillit toute la création - sont inscrites en lui et qu’il possède au plus profond de son être le souffle qui guide son âme vers leur perception et la contemplation d’une beauté supérieure laquelle émane de la toute-puissance du Nombre (en tant que valeur qualitative et non quantitative) de l'Ordre et de l'Harmonie. Cette triade serait donc pour le monde des phénomènes le reflet de l’inconcevable Volonté créatrice du monde des causes, intemporelle source de toute existence et de toute vie. »

L’œuvre d’Art lui apparaît comme une possibilité majeure de refléter et d'exprimer artistiquement l’Unité causale, qui en notre monde dualiste ne se manifeste que séparément et par paires de contraires : jour ou nuit, froid ou chaud, bien ou mal etc. Le rapport consonance – dissonance permet à l’artiste de réaliser le mariage des contraires en opérant la fusion de leurs qualités respectives par la juste proportion de leur usage. L’œuvre d’art pourrait dans ce cas proposer un modèle où symboliquement se réaliserait l’union du yin et du yang de la philosophie chinoise, le mariage du soleil et de la lune du Yoga indien.

L’univers musical de Demis Visvikis est essentiellement modal et tonal. L’atonalité se trouve dans ses œuvres soit en tant que mélodies dont l'identité tonale reste indéterminée soit en tant qu’accords à première vue non classés (car leurs notes aiguës se présentent sous forme d'appoggiatures supérieures et inférieures) qui se succèdent sans résolution dont, pour la plupart, une analyse attentive démontrerait leur provenance modale ou tonale. Parmi les éléments les plus caractéristiques de son œuvre se trouve l’utilisation fréquente des intervalles de seconde, quarte, quinte et septième en succession mélodique et coordination harmonique. Selon lui « chaque intervalle renferme une dynamique qui lui est propre dont les ressources sont insoupçonnées. » La superposition d’harmonies provenant de modes ou tonalités différentes (polytonalité) et la complexité des rythmes superposés (polyrythmie) façonnent la structure de la forme architecturale de ses œuvres qui ensuite s’adapte à l’exigence du contenu. Il a au fil du temps adopté la forme en un seul mouvement qui trouve une lointaine parenté avec la forme sonate mais plus librement élaborée, contenant deux ou trois thèmes principaux qui ensuite donnent naissance à divers développements soit en exploitant les divers matériaux thématiques soit en introduisant des idées nouvelles qui à leur tour s’intègrent dans l’évolution ultérieure de l’œuvre. Pour ses pièces symphoniques en un seul mouvement, il préfère le terme « Symphonie » à celui du « poème symphonique » car il voit dans l’étymologie du nom grec Symphonia (Συμφωνία) qui veut dire accord, un magnifique symbole d’un accord entre les timbres, les hauteurs des sons, les musiciens, le chef d’orchestre et le public.

 Tableau d'harmoniques naturelles

 Dès son arrivée à Paris en 1970, Demis Visvikis rencontre un vaste mouvement d’art contemporain. Il constate rapidement que parmi les différentes tendances, certaines ont comme préoccupation principale de rompre avec le passé et « d’innover à tout prix » par une mise en avant de la dissonance allant parfois même jusqu’à la laideur, afin de s’opposer à la consonance et la beauté par trop conventionnelles à leurs yeux. Tout en comprenant les motivations et peut-être la nécessité historique d'un tel point de vue il pense qu’il est nettement plus difficile d’évoluer que de détruire. Il reste en marge de ces mouvements et se sent beaucoup plus proche des deux grandes figures de la musique française du XXe siècle : Olivier Messiaen et Henri Dutilleux qui surent chacun à sa façon ouvrir des horizons nouveaux au langage musical sans pour autant rompre avec la tradition. Fidèle à la tonalité, il trouve son fondement dans la loi d’harmoniques naturelles dont les six premières donnent l’accord parfait majeur. Ressentant cela comme une loi incontournable, une signature que la nature a posée devant la conscience de l’homme, il la compare à la loi de la gravitation ou à la loi de la respiration nécessaire à tout organisme vivant. Il écrit à ce sujet : « Privé d’air pendant quelques minutes suffit à un organisme pour succomber à l’asphyxie, cela est parfaitement compréhensible de tous, mais combien comprennent le danger d’une asphyxie artistique ? ».

Quant au système fermé du sérialisme intégral (dodécaphonisme sériel) lequel interdit toute mélodie ou agrégat (accord) qui pourrait présenter même une légère parenté avec le système tonal, il pose la question suivante : « Les échelles modales qui ont traversé les siècles et donné naissance au système tonal, ces modes anciens qui jaillirent spontanément de l’âme des peuples en diverses régions du monde et se trouvent à l’origine culturel des nombreuses civilisations peuvent elles être soumises à l'usure du Temps et peuvent elles donc être détrônées par une fabrication cérébrale aussi ingénieuse soit elle ? ». Ceci lui paraît être la domination de l’intellect sur la sensibilité, le triomphe de la dissonance sur la consonance et la soumission de l'inspiration aux calculs de l'intelligence cérébrale alors que pour lui c’est l'organisme humain tout entier avec la totale donation de ces capacités intellectuelles et sensibles qui s'offre à la lumière de l'inspiration sans jamais pouvoir la retenir tel le Tao chinois qui n'est la propriété de personne mais se trouve toujours aux côtés de celui qui accepte d'accorder sa volonté au Souffle de la Vie. Le fondateur du sérialisme Arnold Schoenberg dont déjà les œuvres de jeunesse Verklärte Nacht, Pelleas und Melisande, Gurre-Lieder démontrent l'ampleur de son génie n’a-t-il pas lui-même déclaré lorsqu'il fut interrogé durant la Première Guerre mondiale par l'un de ses supérieurs de l'armée autrichienne à propos de son système : « Personne n’ayant voulu l'être, je me suis porté volontaire » et plus tard vers la fin de sa vie, pendant ses années américaines, n'a-t-il pas prononcé la célèbre phrase : « il y a encore tant des belles choses à faire en ut majeur… » ? 

À propos de l'expérimentation artistique Demis Visvikis poursuit : « L’expérimentation, parfaitement légitime aux heures douloureuses de l’enfantement de l’œuvre, cette haute lutte que mène l'artiste pour "transmuter le plomb en Or" devrait demeurer strictement entre les murs de son "laboratoire alchimique". Le public n’est pas un dépotoir où l’on expose les élucubrations de son imagination effrénée, voir les humeurs de son inconscient tout en les qualifiant d'œuvre d'art. Le rôle de l’artiste consiste au contraire à tendre vers la maîtrise de ses forces inconscientes, à ramener au juste équilibre l'ombre et la lumière, à veiller à la juste collaboration tête - cœur (intellect – sensibilité) et à se relier intérieurement à la Source d’où émanent les lois universelles de l’Ordre, de la Mesure, du Rythme et de l’Harmonie dont les rayonnements se déversent telle une lumineuse force d’inspiration qui guide toute création artistique authentique et digne de ce nom. Une telle création demande à l'artiste toute sa maîtrise devant ce moment magique où il est appelé à rendre visible l'invisible, à ordonner et à matérialiser l'immatériel. L’œuvre qui sera livrée au monde sera le fruit du plus sincère effort de l’artiste afin d’exprimer et de réaliser le plus haut degré de Beauté auquel ses forces lui permettent d'accéder, libre de toute tendance ou courant à la mode et indifférent au fait que son œuvre plaise ou pas au public, en se mettant humblement au service de l'Art le plus noble et le plus lumineux que lui dicte son âme. »

Thought and esthetics

In 1974, Demis Visvikis discovered Indian cosmogony through oriental philosophy, from which the Vedic tradition later inspired his oratorio Savitri for baritone, soprano and orchestra. He subsequently became acquainted with the Taoist thought of Lao Tzu, read the Tao Tö King (book of the way and virtue), and immersed himself in the works of the philosophers Isha and René Adolphe Schwaller de Lubicz, whose research into ancient Egypt revealed to him the depths of Pharaonic thought. He was also interested in Gnostic thought and the Gnosis of Alexandria and was fascinated by the philosophy of Pythagoras on the Harmony of the Spheres and Mathematical Order in the Cosmos, as well as Plato's philosophy based on the omnipotence of Number and the values of Truth, Goodness and Beauty. He was also enthusiastic about the research carried out by the German astronomer Johannes Kepler (1571-1630), who in his Mysterium Cosmographicum attempted to find a relationship between the planets known at the time and Plato's five solids.

He believes that a single truth lies behind the diversity of these currents of thought, and that the irresistible impulse that drives man to seek it out, whether it be mystical contemplation, philosophy or the purely scientific demand for irrefutable proof, has no other basis than the thirst that man feels to fathom the immensity of the mystery that determines his destiny on a planet, a living cell in one of the countless galaxies that populate the immeasurable space of the Universe.

Imbued with the great Platonic concepts and ideals, Demis Visvikis writes: “Since all the forces of the Universe and their qualities derive from the Unity of the First Beginning, however distant and contrary their actions may be as phenomena in the world of phenomena, they nonetheless remain in an interdependent relationship linked by the invisible thread of their causal origin. By his ability to bring order and balance to the various antagonistic forces, to discover and work with the laws of harmony, man proves that he is in a sense the summary of the universe, that the universal laws - from which all creation springs - are inscribed in him and that he possesses in the depths of his being the breath that guides his soul towards their perception and contemplation of a superior beauty that emanates from the omnipotence of Number (as a qualitative and not quantitative value), Order and Harmony. For the world of phenomena, then, this triad would be the reflection of the inconceivable creative Will of the world of causes, the timeless source of all existence and all life”.

He saw the work of art as a major means of reflecting and artistically expressing causal unity, which in our dualistic world is only manifested separately and in pairs of opposites: day or night, cold or hot, good or evil, and so on. The relationship between consonance and dissonance enables the artist to bring about the marriage of opposites by fusing their respective qualities through the right proportion of their use. In this case, the work of art could provide a model for symbolically realising the union of yin and yang in Chinese philosophy, or the marriage of sun and moon in Indian yoga.

Demis Visvikis's musical universe is essentially modal and tonal. Atonality can be found in his works either as melodies whose tonal identity remains undetermined, or as chords that at first glance appear unclassified (because their high notes are in the form of upper and lower appoggiaturas) that follow one another without resolution, and most of which, if carefully analysed, would demonstrate their modal or tonal origin. Among the most characteristic elements of his work is the frequent use of intervals of second, fourth, fifth and seventh in melodic succession and harmonic coordination. In his words, “each interval contains a dynamic of its own, the resources of which are unsuspected”. The superimposition of harmonies from different modes or keys (polytonality) and the complexity of superimposed rhythms (polyrhythm) shape the structure of the architectural form of his works, which is then adapted to the demands of the content. Over time he adopted the single-movement form, which is distantly related to sonata form but more freely elaborated, containing two or three main themes that then give rise to various developments either by exploiting the various thematic materials or by introducing new ideas that in turn become part of the subsequent evolution of the work. For his single-movement symphonic pieces, he prefers the term ‘Symphony’ to that of ‘symphonic poem’ because he sees in the etymology of the Greek name Symphonia (Συμφωνία), which means agreement, a magnificent symbol of an agreement between timbres, pitches of sounds, musicians, conductor and audience.

Table of Natural Harmonics

As soon as he arrived in Paris in 1970, Demis Visvikis encountered a vast contemporary art movement. He quickly noticed that among the various trends, some were primarily concerned with breaking with the past and ‘innovating at all costs’ by emphasising dissonance, sometimes even to the point of ugliness, in opposition to consonance and beauty, which they considered too conventional. While he understands the motivations and perhaps the historical necessity of such a point of view, he believes that it is much more difficult to evolve than to destroy. He remained on the fringes of these movements and felt much closer to the two great figures of twentieth-century French music: Olivier Messiaen and Henri Dutilleux, each of whom in his own way opened up new horizons for musical language without breaking with tradition. Faithful to tonality, he found his foundation in the law of natural harmonics, the first six of which give the perfect major chord. Feeling this to be an inescapable law, a signature that nature has placed before man's consciousness, he compares it to the law of gravitation or the law of respiration necessary to every living organism. On this subject, he writes: “Deprived of air for a few minutes is enough for an organism to succumb to asphyxia, which is perfectly understandable to everyone, but how many understand the danger of artistic asphyxia ?”.

As for the closed system of integral serialism (serial dodecaphony), which forbids any melody or aggregate (chord) that might bear even a slight resemblance to the tonal system, it poses the following question: ‘Can the modal scales that have spanned the centuries and given rise to the tonal system, these ancient modes that sprang spontaneously from the souls of peoples in various parts of the world and are at the cultural origin of numerous civilisations, be subjected to the wear and tear of Time and can they therefore be dethroned by a cerebral fabrication, however ingenious? ‘. This seems to him to be the domination of intellect over sensitivity, the triumph of dissonance over consonance and the submission of inspiration to the calculations of cerebral intelligence, whereas for him it is the entire human organism, with the total donation of its intellectual and sensitive capacities, that offers itself to the light of inspiration without ever being able to hold it back, like the Chinese Tao, which is the property of no one but is always at the side of those who agree to give their will to the Breath of Life. Arnold Schoenberg, the founder of serialism, whose early works Verklärte Nacht, Pelleas und Melisande and Gurre-Lieder demonstrate the breadth of his genius, said when questioned about his system by one of his superiors in the Austrian army during the First World War : “Nobody wanted to take it on, so I decided to volunteer”. Later, towards the end of his life, during his American years, did he not utter the famous phrase: “There are still so many beautiful things to do in C major...”

On the subject of artistic experimentation, Demis Visvikis continues: “Experimentation, which is perfectly legitimate in the painful hours of giving birth to a work of art, that great struggle that the artist wages to ‘transmute lead into gold’, should remain strictly within the walls of his ‘alchemical laboratory’. The public is not a dumping ground for the ravings of one's unbridled imagination, or even the moods of one's unconscious, all the while describing them as a work of art. On the contrary, the artist's role is to strive to master his unconscious forces, to bring light and shade back into the right balance, to ensure the right collaboration between head and heart (intellect and sensitivity) and to connect internally with the Source from which emanate the universal laws of Order, Measure, Rhythm and Harmony, whose rays pour forth like a luminous force of inspiration that guides all authentic artistic creation worthy of the name. Such a creation demands all the artist's mastery in the face of this magical moment when he is called upon to make the invisible visible, to order and materialise the immaterial. The work that will be delivered to the world will be the fruit of the artist's most sincere effort to express and achieve the highest degree of Beauty to which his strengths allow him to attain, free from any trend or fashion and indifferent to whether or not his work pleases the public, humbly placing himself at the service of the noblest and most luminous Art that his soul dictates to him”.

Διανόηση και αισθητική

Το 1974, ο Ντέμης Βισβίκης ανακάλυψε την ινδική κοσμογονία μέσω της ανατολικής φιλοσοφίας, από την οποία η βεδική παράδοση ενέπνευσε αργότερα το ορατόριό του Savitri για βαρύτονο, σοπράνο και ορχήστρα. Στη συνέχεια γνώρισε την ταοϊστική σκέψη του Λάο Τσε, διάβασε το Tao Tö King (βιβλίο της οδού και της αρετής) και εντρύφησε στα έργα των φιλοσόφων Isha και René Adolphe Schwaller de Lubicz, η έρευνα του οποίου στην αρχαία Αίγυπτο του αποκάλυψε τα βάθη της φαραωνικής σκέψης. Ενδιαφέρθηκε επίσης για τη Γνωστική σκέψη και τη Γνώση της Αλεξάνδρειας και γοητεύτηκε από τη φιλοσοφία του Πυθαγόρα για την Αρμονία των Σφαιρών και τη Μαθηματική Τάξη στον Κόσμο, καθώς και από τη φιλοσοφία του Πλάτωνα που βασίζεται στην παντοδυναμία του Αριθμού και στις αξίες της Αλήθειας, της Χρηστότητας και του Κάλλους. Ενθουσιάστηκε επίσης με τις έρευνες του Γερμανού αστρονόμου Γιοχάνες Κέπλερ (1571-1630), ο οποίος στο έργο του Mysterium Cosmographicum προσπάθησε να βρει μια σχέση μεταξύ των γνωστών τότε πλανητών και των πέντε στερεών του Πλάτωνα.

Πιστεύει ότι πίσω από την ποικιλομορφία αυτών των ρευμάτων σκέψης κρύβεται μια και μόνη αλήθεια και ότι η ακατανίκητη παρόρμηση που οδηγεί τον άνθρωπο να την αναζητήσει, είτε πρόκειται για μυστικιστική ενατένιση, είτε για φιλοσοφία, είτε για αυστηρά επιστημονική απαίτηση για αδιάψευστες αποδείξεις, δεν έχει άλλη βάση από τη δίψα που νιώθει ο άνθρωπος να κατανοήσει το απέραντο μυστήριο που καθορίζει τη μοίρα του σε έναν πλανήτη, ένα ζωντανό κύτταρο σε έναν από τους αμέτρητους γαλαξίες που εποικίζουν τον απέραντο χώρο του Σύμπαντος.

Εμποτισμένος από τις μεγάλες πλατωνικές έννοιες και τα ιδανικά, ο Ντέμης Βισβίκης δηλώνει : «Εφόσον όλες οι δυνάμεις του Σύμπαντος και οι ποιότητές τους προέρχονται από την Ενότητα της Πρώτης Αρχής, όσο μακρινές και αντίθετες και αν είναι οι ενέργειές τους ως φαινόμενα στον κόσμο των φαινομένων, παραμένουν ωστόσο σε σχέση αλληλεξάρτησης καθώς συνδέονται μεταξύ τους από το αόρατο νήμα της κοινής αιτιατής τους προέλευσης. Με την ικανότητά του να επιφέρει τάξη και ισορροπία στις διάφορες ανταγωνιστικές δυνάμεις, να ανακαλύπτει και να εργάζεται με τους νόμους της αρμονίας, ο άνθρωπος αποδεικνύει ότι είναι κατά κάποιο τρόπο η περίληψη του σύμπαντος, ότι οι συμπαντικοί νόμοι — από τους οποίους πηγάζει όλη η δημιουργία — είναι εγγεγραμμένοι στα βάθη της ύπαρξής του στη προαιώνια ουσία του όντος, από την οποία εγχέεται η Πνοή της Ζωής που οδηγεί την ψυχή του προς την αντίληψή τους και την ενατένιση ενός ανώτερου Κάλλους που πηγάζει από την παντοδυναμία του Αριθμού (ως ποιοτικής και όχι ποσοτικής αξίας), της Τάξης και της Αρμονίας. Για τον κόσμο των φαινομένων, αυτή η τριάδα θα ήταν επομένως η αντανάκλαση της ασύλληπτης δημιουργικής βούλησης του κόσμου των αιτιών, που αποτελεί την διαχρονική πηγή κάθε ύπαρξης και κάθε ζωής.»  

Αντιλαμβάνεται το έργο τέχνης ως ένα σημαντικό μέσο αντανάκλασης και καλλιτεχνικής έκφρασης της Αιτιατής Ενότητας, η οποία στον δυϊστικό μας κόσμο εκδηλώνεται μόνο χωριστά και σε ζεύγη αντιθέτων : ημέρα ή νύχτα, κρύο ή ζέστη, καλό ή κακό κ.ο.κ. Η σχέση μεταξύ σύμφωνου και παράφωνου, έντασης και χαλάρωσης, επιτρέπει στον καλλιτέχνη να επιφέρει το ζευγάρωμα των αντιθέτων, συγχωνεύοντας τις αντίστοιχες ποιοτικές τους αξίες, μέσω της ορθής αναλογίας της χρήσης τους. Στην περίπτωση αυτή, το έργο τέχνης θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μοντέλο για τη συμβολική υλοποίηση της ένωσης του γιν και του γιανγκ στην κινεζική φιλοσοφία ή του γάμου του ήλιου και της σελήνης στην ινδική γιόγκα.

Το μουσικό σύμπαν του Ντέμη Βισβίκη είναι κατά βάση τροπικό και τονικό. Η ατονικότητα μπορεί να βρεθεί στα έργα του είτε ως μελωδία τη οποίας η τονική ταυτότητα παραμένει απροσδιόριστη, είτε υπό μορφή συγχορδιών που με την πρώτη ματιά φαίνονται αταξινόμητες, λόγω του ότι ένας μεγάλος αριθμός από τις νότες της συγχορδίας εμφανίζεται υπό μορφή κατωτέρας η ανωτέρας αποτζιάτούρας, χωρίς όμως να λύνεται όπως συμβαίνει στην κλασική μουσική και επομένως οι αποτζιατούρες μετατρέπονται σε «επίσημες» νότες της συγχορδίας. Ωστόσο, αν εξετάσουμε προσεκτικά την συγχορδία και εντοπίσουμε τις διαφορές αποτζιάτούρες φαίνεται αμέσως ότι πρόκειται για μία συγχορδία τροπικής προέλευσης.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του έργου του είναι η συχνή χρήση διαστημάτων δευτέρας, τετάρτης, πέμπτης και έβδομης τόσο σε μελωδική ροή (μελωδία) όσο και αρμονική συνύπαρξη (συγχορδία) . Σύμφωνα με τα λόγια του : «Κάθε διάστημα περιέχει μια δική του δυναμική, ο πλούτος της οποίας είναι ανεξάντλητος». Η συνύπαρξη συγχορδιών οι οποίες προέρχονται από διαφορετικές τονικότητες (πολυτονικότητα) καθώς και η συνύπαρξη πολύπλοκων ρυθμών (πολυρυθμία) διαμορφώνουν τη δομή της αρχιτεκτονικής μορφής των έργων του, η οποία στη συνέχεια προσαρμόζεται στις απαιτήσεις του περιεχομένου της εκάστοτε έμπνευσης. Με την πάροδο του χρόνου υιοθέτησε τη μονομερή φόρμα, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με την φόρμα σονάτας αλλά πιο ελεύθερα επεξεργασμένη και περιέχει δύο ή τρία κύρια θέματα, τα οποία στη συνέχεια δίνουν αφορμή για διάφορες εξελίξεις είτε αξιοποιώντας τα διάφορα θεματικά υλικά είτε εισάγοντας νέες ιδέες που με τη σειρά τους γίνονται μέρος της μετέπειτα εξέλιξης του έργου. Για τα συμφωνικά έργα του σε ένα μόνο μέρος, προτιμά τον όρο «Συμφωνία» από τον όρο «Συμφωνικό ποίημα», επειδή βλέπει στην ετυμολογία της ελληνικής ονομασίας Συμφωνία ένα υπέροχο σύμβολο αρμονίας μεταξύ των ηχοχρωμάτων, της πολυμορφίας των ήχων, των μουσικών, του μαέστρου και του κοινού.